Wie gebruik wil maken van het openbaar vervoer in de Westhoek, is veelal aangewezen op de belbus. Maar steeds vaker worden gereserveerde belbusritten geannuleerd door De Lijn, zo blijkt uit getuigenissen die Loes Vandromme en Martine Fournier, Vlaams Volksvertegenwoordigers verzamelden. ‘Cijfers over het aantal belbusritten die De Lijn annuleert kan de minister van mobiliteit niet geven,’ zegt Loes Vandromme. ‘Dat is wel frappant, want hoe heeft de minister dan een correct zicht op de vervoerbehoeften in de gebieden die het moeten stellen met het belbussennetwerk voor verplaatsingen met het openbaar vervoer?’ vraagt ze zich af. Samen met haar collega Martine Fournier, die in de commissie mobiliteit zetelt, roept ze dan ook op tot een betere monitoring van het aantal gereserveerde én geannuleerde belbusritten. Daarnaast wil ze ook meer ruimte om experimenteel aan de slag te gaan in de zoektocht naar alternatieven voor belbussen. ‘In het belbusgebied Veurne zijn al goede ervaringen met taxi’s die belbussen vervangen’, zegt Vandromme. ‘Ik hoop alvast dat deze resultaten meegenomen zullen worden in het ‘vervoer op maat’ dat vanaf 1 januari 2023 gefaseerd zal worden uitgerold.’”
Steeds vaker in de kou
Net zoals bij het regulier vervoer ziet De Lijn ook in West-Vlaanderen een algemene daling bij het aantal belbusgebruikers. De belbus werd de afgelopen jaren steeds onaantrekkelijker gemaakt door bijvoorbeeld het aanbod van één belbus per uur terug te brengen naar één per twee uur. Toch blijft het gebruik van de belbus in de provincies Oost- en West-Vlaanderen nog altijd relatief hoog met 211 535 gereserveerde belbusritten in 2021 in West-Vlaanderen. Het gebruik daalde er trouwens het traagst in de voorbije 3 jaren tegenover de andere Vlaamse provincies. Tijdens de coronaperiode reed de belbus een periode niet. Daarna zijn niet alle reizigers teruggekeerd. ‘Sommigen zullen overgeschakeld zijn op de (elektrische) fiets of carpoolen nu misschien vaker, maar ongetwijfeld blijven ook heel veel belbusgebruikers uit de Westhoek in de kou staan,’ stelt Loes Vandromme. Vandromme en Fournier horen immers steeds vaker verzuchtingen van reizigers voor wie de belbusrit geannuleerd wordt door De Lijn. Die annulering heeft dan te maken met omleidingen, panne van de bus maar ook vaak met personeelstekort: belbuschauffeurs moeten inspringen voor chauffeurs op een vaste lijn die ziek zijn.
‘De werking van de belbus komt bij De Lijn dus op de tweede plaats,’ stelt Vandromme vast. Dat blijkt ook duidelijk uit het feit dat De Lijn zelfs niet bijhoudt hoeveel gereserveerde ritten zij annuleren en wat daarvoor telkens de reden is. Ook wordt er al een tijdlang niet meer geïnvesteerd in het computerprogramma waar belbusritten op vandaag in geregistreerd worden ‘omdat er op termijn toch met een ander programma zal gewerkt worden’, zo luidt de uitleg op het kabinet van de minister van Mobiliteit. ‘Dat is schrijnend,’ vindt Loes Vandromme. ‘Veel gebruikers, ouderen bijvoorbeeld, kunnen niet zomaar overschakelen op de e-bike. Voor hen is de belbus het enige openbaar vervoermiddel. Als die er niet is, zitten ze letterlijk vast. De belbus werd destijds ingevoerd in de Westhoek in vervanging van streeklijnen. Dit was al een besparingsoefening, want een belbus is duur, maar is wel nog altijd goedkoper dan een reguliere buslijn.
Taxi vervangt belbus
In 2019 werd een nieuw decreet basisbereikbaarheid goedgekeurd. Ons openbaar vervoer bestaat sindsdien uit vier lagen: het treinnet, het kernnet, het aanvullend net en tot slot het vervoer op maat waaronder de huidige werking van de belbussen valt. Vanaf januari 2023 wordt het vervoer op maat gefaseerd uitgerold. ‘Tot nu toe is het niet duidelijk wat er met de belbussen zal gebeuren’, zegt Loes Vandromme. ‘Wellicht worden die in bepaalde landelijke gebieden in vraag gesteld. Ik hoop dat die dan vervangen worden door een goed, liefst beter, alternatief. Eigenlijk ligt één van die alternatieven voor de hand en wordt bovendien al volop uitgetest,’ weet Loes Vandromme.
De vervoersregio Westhoek kreeg namelijk Vlaamse middelen om in het belbusgebied Veurne te experimenteren met taxiritten. Mensen die niet op de belbus geraken (omdat deze volzet is tijdens piekmomenten ’s morgens en ’s avonds) en voor wie er geen alternatief aan openbaar vervoer is, kunnen beroep doen op deze taxiritten. ‘Het project blijkt een succesvol verhaal te zijn,’ weet Loes Vandromme. ‘Tijdens het eerste projectjaar maakten maandelijks ongeveer 200 mensen gebruik van een taxi. In totaal waren er maar liefst 1507 unieke taxireizigers in 2021.’
Uit de cijfers van de eerste helft 2022, blijkt dat de taxiritten aan populariteit winnen. In de zomermaanden werden geen taxi’s ingezet.
Oorspronkelijk waren de middelen voor één jaar, maar vorige zomer werd het project voorlopig tot eind december 2023 verlengd.
Taxi’s blijken dus een waardig alternatief te zijn in een belbusgebied. ‘Het project is ook een mooi voorbeeld van hoe vervoersregio’s zelf aan de slag kunnen gaan om eigen oplossingen op maat uit te werken. Meer autonomie voor deze plaatselijke samenwerkingsverbanden kan zorgen voor een snellere aanpak die echt op maat van die regio uitgewerkt is’, vindt Loes Vandromme.
‘We hopen dat de minister deze vervoersmodus verder blijft financieren, ook na de looptijd van het project en dat ze deze resultaten in het achterhoofd houdt als het vervoer op maat definitief vorm krijgt voor de hele provincie,’ besluiten parlementsleden Vandromme en Fournier.
