Steeds meer jongeren krijgen de kans om in hun eigen gemeente kennis te maken met STEM (‘Science-Technology-Engineering-Mathematics’). Dat kan onder andere via de STEM-academies en de MaakBibs. Uit cijfers die Vlaams Parlementslid Loes Vandromme (cd&v) opvroeg bij minister van Werk Jo Brouns, blijkt dat dit aanbod steeds groter wordt en dat ook steeds meer jongeren deze kans grijpen. ‘De Vlaamse overheid doet heel wat inspanning om STEM nog meer in de kijker te zetten. Dat kan via onderwijs, maar ook in hun vrije tijd kunnen we jongeren warm maken voor STEM. Dat bewijzen deze STEM-partnerschappen,’ zegt het parlementslid.
STEM-academies in (bijna) elke Vlaamse gemeente
De STEM-academies lopen al sinds 2014. In samenwerking met het Agentschap Innoveren en Ondernemen (VLAIO) kunnen gemeenten STEM-academies inrichten. Jongeren kunnen in hun vrije tijd kennis maken met de brede waaier aan mogelijkheden in STEM en gaan ook zelf creatief aan de slag. Steeds meer gemeenten gaan in op dit aanbod. West-Vlaanderen is de enige provincie waar in elke gemeente een STEM-academie georganiseerd wordt. Ook in Oost-Vlaanderen zijn de STEM-academies bijna gebiedsdekkend. In 2020 bereikte men in 221 gemeenten samen 12.500 kinderen. In 2021 organiseerden 220 gemeenten minstens één STEM-academie waar in totaal minstens 36.340 kinderen en jongeren mee bereikt werden. De cijfers voor 2022 zijn nog iets beter: 221 gemeenten hadden een STEM-academie met minstens één reeks STEM-activiteiten. Ze bereikten zo samen minstens 37.376 jongeren.
‘Het doorgeven van het aantal deelnemers is geen verplichting,’ weet Loes Vandromme. ‘Bovendien ligt de uitdaging net in het bereiken van minder evidente groepen kinderen en jongeren. We mogen ons dus niet blind staren op deze aantallen.’
Er zijn ook geen volledige gegevens over gender, maar op basis van de cijfers die VLAIO doorgekregen heeft kan wel vastgesteld worden dat de STEM-academies gemiddeld 72% jongens en 28% meisjes bereikten in 2022.
Naast deze kwantitatieve cijfers is er ook onderzoek gedaan in 2021/2022 naar de impact van de STEM-academies op de beroepsinteresse en STEM-identiteit van jongeren. ‘Hieruit blijkt dat specifiek meisjes en 11-16-jarige deelnemers meer interesse tonen om een STEM-richting te volgen in het secundair na het STEM-traject,’ vervolgt Loes Vandromme.
Ook Maakbibs zitten in de lift
Een ander initiatief van de STEM-partnerschappen zijn de MaakBibs. Daarbij helpt de vzw De Creatieve Stem bibliotheken en jeugdcentra heel concreet om hun aanbod te verbreden en ondersteunt hen bij het creëren van een maakplaats of fablab door nieuwe, creatieve ideeën aan te reiken, verschillende groepen met elkaar in contact te brengen en begeleiders op te leiden. Hoewel MaakBibs nog maar een tweetal jaar bestaan, groeit het aantal leden wel snel. In 2021 omvatte het MaakBib-netwerk 29 leden. In 2022 was dit aantal al uitgegroeid tot 38 actieve leden waarvan 31 bibliotheken en 7 jongerenwerkingen. In de eerste maanden van 2023 sloten 3 nieuwe leden aan.
Antwerpen en West-Vlaanderen spannen de kroon met respectievelijk 10 en 9 leden. In Limburg is het project nog niet echt doorgebroken: daar zijn slechts 2 MaakBibs actief. ‘In Poperinge bijvoorbeeld zorgen we voor de link met Popsjot, het vakantieaanbod aan kampjes en activiteiten dat vanuit de jeugddienst wordt georganiseerd,’ weet Loes Vandromme. ‘Het is een heel laagdrempelige manier om kinderen en jongeren in contact te laten komen met STEM.’
Over de periode september 2019 tot december 2021 werden er in totaal 527 activiteiten ingericht, 7468 deelnemers bereikt, waarvan 1007 meisjes. In 2022 steeg dit aantal verder en werden ook de verschillende mogelijkheden die onder de noemer ‘MaakBib’ passen groter: er waren activiteiten met rechtstreekse ondersteuning door vzw De Creatieve Stem, STEM-reeksen, openlabwerkingen en eigen activiteiten van de plaatselijke MaakBibs. Een exacte som maken van alle deelnemers aan deze verschillende initiatieven is niet haalbaar. ‘Het aandeel meisjes ligt toch nog beduidend lager voor de activiteiten van de MaakBib’s,’ stelt Vandromme. ‘We kunnen spreken van een 60/40-verhouding.’
De huidige financiering van de STEM-partnerschappen loopt deze zomer af. ‘Maar minister Brouns liet alvast weten dat VLAIO een nieuwe projectoproep voorbereidt, waarbij samenwerkingen als MaakBib extra aan belang winnen,’ geeft Loes Vandromme nog mee.