Luisterpunt, de Vlaamse bibliotheek voor mensen met een leesbeperking zoals blinden of mensen met dyslexie, raakt steeds meer ingeburgerd: 96 procent van alle Vlaamse en Brusselse bibliotheken hebben ondertussen een samenwerkingsovereenkomst met het initiatief. Dit blijkt uit cijfers die Vlaams parlementslid Loes Vandromme (cd&v) opvroeg. Vandromme, die zich al langer inzet voor inclusieve leesomgevingen, pleit voor een structurele verankering van de projectsubsidies die de vzw eind vorig jaar toegekend kreeg. “Luisterpunt dreigt volgend jaar geen steun meer te ontvangen, dit mogen we niet laten gebeuren. Iedereen, ongeacht zijn of haar beperking, moet zorgeloos een boek kunnen lezen of informatie kunnen vinden in boeken”, zegt Vandromme.
Luisterpunt is de Vlaamse openbare bibliotheek voor mensen met een leesbeperking. Blinden, slechtzienden, personen met dyslexie maar ook MS- en afasiepatiënten kunnen hier terecht. Luisterpunt bouwt daarrond een specifieke werking uit, zodat iedereen die niet of moeilijk gewone, gedrukte boeken kan lezen, kan genieten van lectuur in aangepaste vorm. De boeken zijn beschikbaar in twee vormen: brailleboeken en boeken die ingelezen worden, de zogenaamde Daisy-boeken. Luisterpunt gebruikt en promoot ook de Anderslezen-app. Met deze app kunnen kinderen of volwassenen (gratis) Daisy-luisterboeken streamen of downloaden op hun smartphone, tablet.
“Leesmogelijkheden voor mensen met een leesbeperking in bibliotheken, scholen of woonzorgcentra zijn niet zomaar een extraatje, ze zijn cruciaal voor het creëren van een inclusieve samenleving.”
Meer samenwerkingen met bibliotheken, scholen en woonzorgcentra
Uit cijfers Vandromme opvroeg blijkt dat Luisterpunt vrij goed gekend is en dat het aantal gebruikers de laatste jaren sterk is gestegen: 297 bibliotheken of 96 procent van alle Vlaamse en Brusselse bibliotheken hebben ondertussen een samenwerkingsovereenkomst met Luisterpunt. In 2021 was dat nog maar 88 procent. ‘We moeten de laatste 13 bibliotheken die nog geen samenwerking hebben, dringend ook over de streep trekken,’ vindt het parlementslid. Luisterpuntbibliotheek beschouwt dit ook als één van de aandachtpunten in hun nieuw beleidsplan 2024-2028 dat ze momenteel aan het voorbereiden is.
Het aantal samenwerkingen met scholen en woonzorgcentra zit in stijgende lijn. Vorig jaar hadden 2261 scholen een account bij de Luisterpuntbibliotheek. Dit jaar noteren we al 2589 actieve schoolaccounts: een stijging met 14,5 procent in één jaar tijd. Tot slot zijn ook 439 woonzorgcentra en 75 lokale dienstencentra lid bij Luisterpuntbibliotheek. Dat blijft zo ongeveer even hoog.
Elk jaar meer lezers en meer uitleningen
Ook het aantal lezers en uitleningen bij Luisterpunt stijgt jaar na jaar. In het eerste werkingsjaar (2008) startte men bescheiden met 2530 Daisy-lezers. Maar het aantal lezers steeg naar 9.865 in 2020. Twee jaar later, eind 2022 waren er al 14.039: een stijging met 42.3 procent in twee jaar tijd! Eenzelfde stijging is te zien bij de cijfers van het aantal uitleningen. In het eerste werkingsjaar werden 93.806 Daisy-boeken uitgeleend. Twee jaar geleden waren dat er 148.070 en in 2022 klokte men af op 171.836 uitleningen: een stijging van 16 procent in twee jaar tijd.
In het gebruik van de Anderslezen-app is een grote stijging terug te vinden. Het online Anderslezen-platform kende in 2022 12.488 rechtstreekse gebruikers. In 2021 waren dat er nog 6.155. Daarbij vinden vooral mensen met dyslexie hun weg naar Luisterpunt, zij vormen een groep van 53% van de gebruikers. Slechtzienden en blinden zijn iets minder sterk vertegenwoordigd, maar ook zij zijn een belangrijke doelgroep voor Luisterpunt.
Inclusieve leesomgevingen
“Luisterpunt levert een enorme bijdrage aan meer inclusieve leesomgevingen”, stelt Loes Vandromme. “Leesmogelijkheden voor mensen met een leesbeperking in bibliotheken, scholen of woonzorgcentra zijn niet zomaar een extraatje, ze zijn cruciaal voor het creëren van een inclusieve samenleving. Iedereen, ongeacht zijn of haar beperking, moet zorgeloos een boek kunnen lezen of informatie kunnen vinden in boeken”, zegt Loes Vandromme, die de voorbije jaren verschillende keren op tafel klopte met de vraag naar extra ondersteuning voor de vzw. Op haar vraag kon Luisterpunt eind vorig jaar rekenen op 75.000 euro steun van het Departement Onderwijs. “Ik ben alvast tevreden dat de minister eind vorig jaar inging op mijn vraag naar meer ondersteuning voor Luisterpunt vzw. Daarmee vangen zij de hogere kosten in het kader van digitalisering op, konden ze extra instructie- en didactisch materiaal voorzien en zetten meer in op het begeleiden en informeren van scholen over hun werking.’
“Nog meer en intensievere samenwerkingen kunnen het positieve verhaal versterken”, besluit Vandromme. “Ik zie mogelijkheden in het Leesoffensief dat de Vlaamse regering aan het uitrollen is: daar kan nog meer ingezet worden op dit soort dienstverlening. Daarom is het ook van belang dat de vzw op structurele subsidies kan blijven rekenen. Ook de extra middelen die ze eind vorig jaar kregen, zouden moeten verankerd worden. Om een echte leescultuur te creëren, is een structurele, goed afgestemde en langdurige samenwerking echt noodzakelijk.”