Steeds meer Vlaamse leerlingen maken gebruik van voorleessoftware en digitale leerboeken. Dat blijkt uit cijfers die onderwijsspecialiste en Vlaams parlementslid Loes Vandromme (cd&v) recent opvroeg bij de minister van Onderwijs. “In vier jaar tijd is het aantal gebruikers van de voorleessoftware ‘LeesVoor!’ bijna verdubbeld”, zegt Vandromme. Ook de werking van de ADIBib, die digitale leerboeken ter beschikking stelt, zit in de lift: het aantal gebruikers steeg voor die periode met 132 procent. “De mogelijkheden die technische hulpmiddelen ons bieden, moeten we benutten”, vindt het parlementslid. “Scholen hebben vaak nog vragen over het gebruik van deze hulpmiddelen.” Vandromme roept daarom op om meer begeleiding te voorzien.
Leerlingen die moeilijkheden ondervinden met lezen en/of schrijven én over het juiste attest beschikken, kunnen in Vlaanderen een aanvraag doen voor de gratis voorleessoftware ‘LeesVoor!’. Het voorlezen gebeurt automatisch en maakt gebruik van een neutrale, elektronische stem, te vergelijken met die van een GPS. ‘In het schooljaar 2022-2023 waren er 33.329 leerlingen die gebruik maakten van dit technisch hulpmiddel. Vijf jaar geleden waren dat er nog maar 17.546, een stijging dus van 90 procent of bijna een verdubbeling,’ blijkt uit cijfers die Vlaams parlementslid Loes Vandromme opvroeg bij de minister van Onderwijs.
Opvallend is dat het aandeel leerlingen uit het gewoon onderwijs het grootste is en ieder jaar stijgt. Vorig schooljaar kwamen 77 procent van de leerlingen die voorleessoftware gebruiken uit het gewoon onderwijs. Drie jaar eerder was dat nog 74 procent. In totaal wordt de voorleessoftware vandaag in 3.816 Vlaamse scholen gebruikt: 2.512 scholen gewoon basisonderwijs, 500 scholen buitengewoon basisonderwijs, 964 scholen gewoon secundair onderwijs en 140 scholen buitengewoon secundair onderwijs.
Ook het aantal leerlingen dat gebruik maakt van de ADIbib-werking steeg spectaculair in de voorbije jaren. In 2017-2018 waren er 10.867 unieke leerlingen die digitale leerboeken via ADIBib gebruikten, vorig schooljaar waren dat er maar liefst 25.203 (+ 132 procent). ADIBoeken zijn de auteursrechtelijk beschermde digitale versies van de papieren werk- en handboeken die op school gebruikt worden. Voor ADIBoeken is er een uitzondering op de auteurswet: uitgevers en auteurs doen in dat geval afstand van de gebruikelijke vergoedingen.
Attest nodig
Leerlingen die gebruik wensen te maken van deze leerhulpmiddelen, moeten beschikken over een bepaald attest. De meeste leerlingen die een beroep doen op de voorleessoftware en ADIBib hebben dyslexie (13.733). Er zijn ook heel wat leerlingen met een verklaring vanuit het CLB (6.674) of een gemotiveerd verslag (4.138) die zo toegang krijgen tot deze dienstverlening. Het budget dat de Vlaamse Overheid reserveert voor deze vorm van ondersteuning steeg de laatste jaren ook, maar veel minder sterk dan het aantal gebruikers. Vijf jaar geleden werd 876.000 euro toegekend aan Eureka vzw die de uitwerking van ADIBib en LeesVoor! coördineert. Dit schooljaar was dat 962.000 euro: een stijging van 10 procent.
Hulp bij begrijpend-leesproces
“Het gebruik van technische en digitale hulpmiddelen voor leerlingen die dat nodig hebben is een goede zaak”, vindt Vandromme. Tijdens de bespreking van het meest recente PIRLS-rapport bijvoorbeeld, haalden experts ook aan dat het inschakelen van dergelijke ondersteuning zeker kan helpen in het begrijpend-leesproces. “Door een dergelijke technologie te gebruiken kunnen leerlingen met een armere woordenschat ook woordenschatrijke teksten lezen en verwerken. Ze doet een oproep om scholen nog beter te ondersteunen en begeleiden bij het correct gebruik van deze technologie. Er zijn daar op het terrein nog heel wat vragen over”, zegt het parlementslid. “Leerkrachten en scholen hebben vragen van pedagogisch-didactische aard, scholen zijn onzeker over het behalen van de eindtermen met compenserende hulpmiddelen en tot slot zijn er ook praktische vragen en problemen. Een infosessie of infofolder over het gebruik van voorleessoftware en digitale leerboeken zou scholen helpen om de hulpmiddelen efficiënt in te zetten én kan scholen misschien overtuigen om er nog meer mee te werken”, besluit Vandromme.